Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika 2004. godine, proglasila je „Historijsko područje – Stari grad Srebrenik u Srebreniku“, nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
Nacionalni spomenik čine: zidine starog grada, ruševine detaširane kule i most. Spomenik je arheološki neistražen i predstavlja potencijalno nalazište (arheološki rezervat) pokretnog arheološkog materijala. Nalazi se u naselju Gornji Srebrenik, općina Srebrenik. Udaljen je 5 km od suvremenog puta Tuzla-Županja.
Grad je sagrađen na visokoj, strmoj i skoro nepristupačnoj stijeni. Ispod najpristupačnijeg dijela grada napravljen je dubok prokop, tako da se na lokalitet može doći samo preko mosta. Grad Srebrenik je jedna od najstarijih kamenih utvrda u Bosni i Hercegovini. Bio je u vlasništvu bosanske dinastije Kotromanića. Tokom srednjeg vijeka štitio je područje južno od Save od aspiracija Mađara (Ugara).
Najstariji spomen ovog grada datira iz 1333. godine, kada bosanski ban Stjepan II, 15. februara 1333. godine, pod gradom Srebrenikom izdaje povelju Dubrovčanima. Od godine 1464. središte je Banovine Srebrenik, pa sve do 1519. godine.
Dolaskom Osmanlija u utvrdi Srebrenik je smještena stalna vojna posada koja je sredinom 16. stoljeća brojala 48 mustahfiza (posadnika). Posadom kroz osmanski period zapovjedaju dizdari uz pomoć serbuljuka i ćehaja.
Od 16. stoljeća pod Srebrenikom se razvija značajno naselje. U dijelu pod nazivom Beg Konak stoluje upravnik ovog kraja. Utvrda Srebrenik od 18. stoljeća ulazi u sastav Kapetanije Gradačac. Utvrda je dograđivana 1756. i 1777. godine. Godine 1833. godine Srebrenik ima 7 topova. Ubrzo je i napušten. Dispozicija obrambenih objekata na Starom gradu Srebreniku uvjetovana je prirodom terena. Grad je podignut na stijeni koja se izdiže od okolnog terena u visini od oko 50 do 70 m.
Ulazna kapi-kula je smještena na jugoistočnoj padini. Ispred te kule je veliki umjetni prokop, tako da je pristup na grad jedino moguć preko mosta. Dimenzije ove kule su 6,5×5,6 m. Kula ima dva kata koje rastavlja zidani lučni svod.
Kula II je u obliku izdužene potkovice, unutrašnjih dimenzija dužine oko 5 m i širine 3,5 m. Sačuvana je u visini od 4,5 m. Kula III se sjeveroistočnim kutom nastavlja na zapadni zid obora. Pravokutne je osnove, dimenzija 6,70×7,50 m. U njoj se nalazi cisterna. Po zauzeću Srebrenika ovdje su Osmanlije sagradile džamiju. Još krajem 19. stoljeća ova zgrada je bila aktivna.
Kula IV (glavna kula) koja se nalazi na najvišem dijelu grada, ima osnovu u obliku nepravilnog kruga. Unutrašnjost je veličine 4,8×5,2 m. Temelji zidova su debeli do 2,85 m, a potkrovlja 1,3 m. Osim prizemlja postojala su još dva kata, odijeljena drvenom konstrukcijom
Cisterna – nalazi se između ulaza u gornji dio grada i kule IV.
Stambena zgrada – zajedno sa glavnom kulom predstavlja središnji objekt grada. Tokom srednjeg vijeka ovdje je bio vjerojatno najreprezentativniji dio grada. Pregradnjom u 18. stoljeću nestalo je srednjovjekovnih tragova. U osmanskom periodu vjerojatno je služila za smještaj posade. Zgrada ima podrum i prizemlje. Izdužen oblik zgrade je prilagođen plastici terena. Orijentirana je istok-zapad. Dužina zgrade je 24 m (istočni zid) i 19,5 m (vanjski zapadni zid), a širina 6,2 m.
Bedemi grada i vanjski dijelovi zidova svih kula i obora, koji su zajedno sa bedemima činili obrambeni omotač grada, su debeli oko 1,5 m.
Kao značajno dobro naslijeđa grad (utvrda) Srebrenik je pod zaštitom još od 1962. godine, kada je upisan u Registar nepokretnih spomenika kulture Bosne i Hercegovine. Godine 1954. poduzeti su pripremni radovi a 1955. godine izvršena je konzervacija stambene zgrade. Od 1975. do 1978. godine izvršena je konzervacija svih objekata na Starom gradu i sagrađen novi most za prilaz gradu. Most je obnovljen 2003.-2004. godine a prije nekoliko godina izgrađen je najnoviji pristupni most gradu (utvrdi) Srebrenik.
Prije više od 40 godina, tačnije 1977. godine, ustanovljena je značajna kulturno-umjetnička manifestacija pod nazivom “Srebrenik – otvoreni grad umjetnosti”. Manifestacija se održava redovno svake godine u mjesecu avgustu u Srebreniku i na utvrdi. Tu se održava još jedna manifestacija „Dani Povelje“, povodom izdavanja poznate povelje pod Srebrenikom u februaru 1333. godine.
Ove dvije manifestacije, te jedinstveni ambijent starog grada (utvrde) Srebrenik su ovaj lokalitet pretvorili u jednu od najvažnijih turističkih i izletničkih destinacija ovog dijela Bosne i Hercegovine.
Projekat „Predstavljanja i afirmacije nacionalnih spomenika Tuzlanskog kantona u elektronskim i drugim aktuelnim medijima“, tokom 2018. godine, izvodi Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, uz saglasnost i podršku nadležnog Ministarstva za kulturu, sport i mlade TK.
